Καουτίλια

(4ος αι. π.Χ.). Ινδός συγγραφέας. Είναι επίσης γνωστός και ως Τσάνακυα ή Βισνουγκούπτα. Κατά την παράδοση, ήταν υπουργός στην αυλή του μεγάλου Τσαντραγκούπτα B’, για τον οποίο και έγραψε την Αρτασάστρα (η οποία, όμως, τοποθετείται από μερικούς μελετητές στον 3o αι. μ.Χ.), έργο το οποίο θεωρήθηκε εγχειρίδιο της επιστήμης των κρατικών υποθέσεων και της πολιτικής επιστήμης. Το σύγγραμμα, μετά την ανακάλυψή του το 1909, χαρακτηρίστηκε στη Δύση corpus iuris universalis· ήταν όμως ήδη γνωστότατο στην ινδική φιλολογία, λόγω των πολλών αναφορών σε αυτό από άλλα βιβλία. Τα δεκαπέντε κεφάλαια του έργου περιγράφουν ποια πρέπει να είναι η εκπαίδευση του ηγεμόνα –ο οποίος θα πρέπει να διαθέτει ικανότητες παραπλάνησης, σκληρότητα και πανουργία– καθώς και ποια πρέπει να είναι η τέλεια διοικητική και οικονομική οργάνωση του βασιλείου. Ο Κ. επέμενε ιδιαίτερα για τα θέματα οργάνωσης της υπηρεσίας κατασκοπίας, η οποία θα έπρεπε να στελεχώνεται προσεκτικά, να έχει πολλές διακλαδώσεις, να είναι εξίσου αποτελεσματική εναντίον των εξωτερικών και των εσωτερικών εχθρών και να επεκτείνεται ακόμα και στα μέλη της βασιλικής οικογένειας. Επιπρόσθετα, το ιδιωτικό δίκαιο εξετάζεται και συστηματοποιείται στους νόμους περί γάμου, αγοραπωλησιών, χρεών, παρακαταθηκών, δανείων, ατομικής ιδιοκτησίας, πώλησης των δούλων κλπ. Η Αρτασάστρα, η οποία συχνά παραβάλλεται με τον Ηγεμόνα του Μακιαβέλι (αν και στερείται της πολιτικής φιλοσοφίας του τελευταίου) παρουσιάζει με ρεαλιστικό τρόπο την ινδική κοινωνική και πολιτική διάρθρωση της εποχής του συγγραφέα.